Hier bij brainmatters.nl houden we van het brein en we hopen jou net zo enthousiast te maken over dit mysterieuze orgaan in ons hoofd. Als je nog niet zoveel over het brein weet, is dit een goede plek om te starten. Laten we beginnen bij het begin: Hoe is het brein eigenlijk ontstaan?

Zoals met alles dat zich ontwikkelt, begint de groei van het brein met de meest belangrijke delen. Namelijk de delen die ervoor zorgen dat we in leven blijven. Terwijl een foetus in 9 maanden uitgroeit tot een baby, ontwikkelt het brein zich ook. Het brein ontstaat in het begin uit een neuronale buis, die na een paar weken aan zijn uiteinde uitgroeit tot drie verschillende delen. Deze heten heel handig de achterhersenen, middenhersenen en voorhersenen. De rest van die buis wordt later de ruggengraat, terwijl de achter, midden en voorhersenen zich nog verder ontwikkelen.

Wat heeft een baby nodig om in leven te blijven? Een hartslag en ademhaling. Dat is geen overbodige luxe. De gebieden die deze functies aansturen ontwikkelen zich als eerste. Die ontwikkeling gaat als volgt: De achterhersenen ontwikkelen zich in het myelencephalon (of de medulla) en de metencephalon, deze ontwikkelt zich op zijn beurt in het cerebellum (de kleine hersenen) en de pons. Samen vormen de pons, medulla en de middenhersenen de hersenstam. En juist deze hersenstam reguleert de hartslag en de ademhaling van de toekomstige baby. 

Goed, nu het brein de meest essentiële taken kan uitvoeren, kan het zich verder ontwikkelen. Nu zijn de voorhersenen aan de beurt. Zij ontwikkelen zich tot het telencephalon en diencephalon. Het diencephalon verandert in de thalamus, de structuur die vooral belangrijk is voor communicatie tussen hersendelen en de hypothalamus, de structuur die behoeftes zoals onder andere honger, dorst, vechten of vluchten en moeheid en slaap controleert. Het telencephalon ontwikkelt zich ook uit de voorhersenen. Hieruit ontstaat later het limbisch systeem, verantwoordelijk voor emoties, en de basale ganglia, verantwoordelijk voor de regulatie van beweging. Nu hebben we, heel simpel gezegd, dus een foetus die leeft (een hartslag en ademhaling heeft), behoeftes heeft (slaap, honger, dorst, etc.), en daarop kan reageren (met emoties of beweging). 

Nu is er een groot deel van het brein dat we nog niet hebben besproken, namelijk de cortex. De cortex is wat de meeste mensen kennen als de hersenen, die kronkelachtige structuur aan de buitenkant van het brein. Deze is ook ontstaan uit het telencephalon en wordt onderverdeeld in vier delen, genaamd lobulen of kwabben: De frontale kwab, temporale kwab, pariëtale kwab en occipitale kwab. Bij elk deel horen specifieke functies, maar het is belangrijk om te weten dat voor de meeste handelingen die mensen uitvoeren meerdere gedeeltes worden gebruikt. De occipitale kwab wordt voornamelijk gebruikt bij zien, de temporale kwab bij horen en de pariëtale kwab bij voelen en ruimtelijk inzicht. Deze delen zorgen ervoor dat onze toekomstige mens de dingen om zich heen kan waarnemen.

Het enige wat nog mist is een soort van aansturingssysteem die ervoor zorgt dat we niet als ongeleide projectielen ongeremd naar iedere behoefte gaan handelen (bijvoorbeeld dat we niet zomaar gaan plassen op straat, of op een feestje de hele verjaardagstaart op eten). Daar hebben we de  frontale kwab voor. Dit is de meest complexe kwab en je zou kunnen zeggen dat deze ons onderscheidt van apen. Deze kwab is namelijk betrokken bij het aansturen van doelgericht gedrag, waaronder ook zelfbeheersing, spraak en geheugen. Bij de geboorte is deze kwab echter nog niet volledig ontwikkeld (dat valt ook af te leiden aan het gedrag van baby's en kinderen). De frontale kwab ontwikkelt zich door tot ergens in je pubertijd. Dan pas zijn je hersenen volledig uitgegroeid. Dit is dan ook precies de reden dat je pas op latere leeftijd mag autorijden en alcohol drinken.

Dit was een korte introductie over het brein, maar er valt nog veel meer te leren. Dus vond je dit artikel interessant? En wil je meer leren over de verschillende onderdelen van het brein en manieren waarop onderzoek gedaan wordt? Lees dan onze Brain Basics artikelen. 

Auteur: Loes Beckers
Illustraties: Pauline van Gils

Referentie: Breedlove, S. M., and Watson, N. v (2013). Biological psychology: An introduction to behavioral, cognitive, and clinical neuroscience, 7th ed. Sunderland,  MA,  US: Sinauer Associates.