Kom en aanschouw, kom en zie, het is overal op het internet en het heet pornografie!
Sinds de wijdverbreide beschikbaarheid van pornografie door het internet is het gebruik ervan explosief gestegen. Schattingen van de pornoconsumptie schommelen tussen 50-99% bij mannen en 30-86% bij vrouwen. Dit wijst erop dat velen van ons bekend zijn met pornografische inhoud. Terwijl de meningen over porno verdeeld zijn, zijn de onderzoeksresultaten dat ook. Na de legalisering van porno in Denemarken in 1969 was er een vermindering van de gerapporteerde seksuele agressie. Wanneer men dus kijkt naar de voor- en nadelen, kan men stellen dat porno kijken een veilige vrijetijdsbesteding kan zijn die zelfs seksuele intimidatie of aanranding kan verminderen. Er zijn echter ook mensen die beweren dat pornogebruik kan leiden tot verminderde relatiekwaliteit, seksuele verslaving of zelfs seksuele agressie kan aanmoedigen. Het is dus allemaal niet zo eenvoudig als het gaat om de effecten van porno. Zo meldden onderzoekers dat voor mannen het gebruik van porno gemiddeld zou leiden tot verminderde seksuele intimiteit, terwijl voor vrouwen het tegenovergestelde werd gevonden. De onderzoekers veronderstellen dat deze bevinding waarschijnlijk kan worden verklaard doordat mannen geneigd zijn meer alleen naar porno te kijken, terwijl vrouwen eerder geneigd zouden zijn porno te bekijken in een gedeelde ervaring. Bovendien mist het soort porno waar mannen zich tot aangetrokken voelen gemiddeld context, terwijl vrouwen gemiddeld meer geïnteresseerd zijn in zachtere vormen met een verhaallijn.
Het onderzoek naar pornografie & ons brein komt moeilijk op gang
De hoeveelheid onderzoek naar de effecten van pornoconsumptie op ons brein is nogal karig, en ik moet zeggen dat het moeilijk is om door de artikelen die ik tegenkwam heen te filteren. Eén reden is dat van het beperkte aantal publicaties, een andere reden zijn de beperkingen die veel studies hebben, waarbij een van de grootste de kleine steekproefgroottes zijn die zijn gebruikt.
Consumptie versus verslaving
Het is belangrijk te stellen dat er een verschil is in de effecten van porno op basis van de frequentie waarmee het wordt geconsumeerd. Een kleine subgroep van pornoconsumenten kijkt dagelijks naar porno en kan daar moeilijk van afkicken. Mannen die aan pornoverslaving lijden, trekken zich vaker emotioneel terug uit hun relatie en lopen een groter risico om een depressie te ontwikkelen. Aangezien porno veel meer door mannen wordt bekeken, zijn de studies die zich richten op overmatig gebruik vaak beperkt tot steekproeven met alleen mannen.
Onze hersenen & porno
Wat gebeurt er in onze hersenen als we naar pornografische inhoud kijken? Voor dit deel wil ik het dopaminerge systeem opnieuw introduceren. Dopamine is een hormoon/neurotransmitter dat een belangrijke functie heeft bij het verwerken en evalueren van beloning. Bepaalde activiteiten of consumpties kunnen ons dopamineniveau verhogen, waardoor het voor een voorbijgaande tijd hoger is dan het basisniveau. Als we chocolade eten, is er een korte piek in dopamine, die 50% hoger is dan het basisniveau. Als we seks hebben, stijgt de dopamine tot ongeveer tweemaal het basisniveau. We kunnen ons voorstellen dat als pornografie dicht bij deze verdubbeling van het basisniveau ligt, het gevoel om porno te willen kijken dan geworteld is in iets zeer belonends. Het probleem met herhaaldelijk kijken naar porno is dat de hoge dopamine-uitstoot het moeilijker zal maken voor andere interacties (bv. seks) om het dopamineniveau te verhogen tot een niveau dat gelijk is aan of hoger dan het niveau dat veroorzaakt wordt door de pornoconsumptie. Dit kan mogelijk leiden tot afstomping van de dopaminerge respons doordat andere factoren niet kunnen concurreren met de effecten van pornoconsumptie of deze teniet kunnen doen. Daardoor kan overmatige pornoconsumptie leiden tot moeilijkheden bij de motivatie en het nastreven van doelen en invloed hebben op de dagelijkse romantische relaties of seksuele interacties.
Als we kijken naar de hersenen van mensen die buitensporig veel porno gebruiken, kunnen beperkingen in het uitvoerend functioneren en het werkgeheugen worden gevonden, waarschijnlijk door veranderde activiteit in een gebied dat cruciaal is voor deze functies: de dorsolaterale prefrontale cortex. Eén manier om informatie te verkrijgen over de aan pornografie blootgestelde hersenen is door het aantal uren porno per week te correleren met het volume van de grijze stof. Onderzoekers die dit onderzochten voor de caudatus (onder meer belangrijk voor de verwerking van visuele informatie, bewegingscontrole, werkgeheugen en emoties en cognitieve functies) en het putamen (onder meer betrokken bij beloning en verslaving) zagen een verminderd volume in de rechter caudatus en het linker putamen bij toenemend aantal uren porno per week kijken. Verder gebruikten zij functionele MRI (fMRI) om de connectiviteit te onderzoeken en lieten zij zien dat een hogere consumptie van pornografie gepaard ging met een verminderde connectiviteit van het linker putamen en het rechter putamen met de linker dorsolaterale prefrontale cortex. Zoals ik al eerder zei, zijn dergelijke studies naar de effecten van pornografie op de hersenen nog schaars en moeten ze worden gereproduceerd en hebben ze grotere steekproeven nodig om meer solide conclusies te kunnen trekken.
Take away message:
Hoewel velen van ons porno consumeren zonder problemen, ontwikkelen sommige mensen verslavende neigingen die een negatieve invloed op hun leven kunnen hebben. Hoewel de effecten van consumptie nog steeds worden onderzocht, lijkt het erop dat porno een negatief effect kan hebben op ons dopaminerge systeem wanneer het met hoge frequentie en/of intensiteit wordt gebruikt. Dus als je graag regelmatig porno kijkt, probeer het dan wat af te wisselen met wat heerlijke donkere chocolade of seks.
Auteur: Kobus Lampe
De afbeelding is gemaakt met behulp van DALL-E-2 open AI software
Referenties:
- De Sousa, A., & Lodha, P. (2017). Neurobiology of Pornography Addiction–A clinical review. Telangana journal of psychiatry, 3(2), 66.
- Hall, P. (2011). A biopsychosocial view of sex addiction. Sexual and Relationship Therapy, 26(3), 217-228.
- Kühn, S., & Gallinat, J. (2014). Brain structure and functional connectivity associated with pornography consumption: the brain on porn. JAMA psychiatry, 71(7), 827-834.
- The Huberman Lab (2021) (deze podcast kan ik aanbevelen) https://hubermanlab.com/controlling-your-dopamine-for-motivation-focus-and-satisfaction/
- Tolman, D. L., Diamond, L. M., Bauermeister, J. A., George, W. H., Pfaus, J. G., & Ward, L. (2014). APA handbook of sexuality and psychology, Vol. 2: Contextual approaches.
- Weir, K. (2014). Is pornography addictive. Monitor on Psychology, 45(4), 46-50.
