Het is natuurlijk niets nieuws, maar wel weer helemaal van deze tijd: mediteren. Het zou goed zijn voor lichaam en geest, verlichting geven, rust in deze wilde wereld… Hoe het ook zij, mediteren wordt mainstream, en dus wordt er onderzoek naar gedaan. 

Uit onderzoek blijkt dan ook met enige regelmaat dat mediteren, zoals bijvoorbeeld het richten van de aandacht op het hier en nu, op de ademhaling, of op het eigen lichaam, wel degelijk positieve effecten kan hebben. Zo kan het stress en angstklachten verlichten. Maar hoe werkt dat dan?

Hersengolven in de Anterieure Cingulate Cortex

Hersenonderzoek wijst naar twee ‘kandidaten’ voor neurale mechanismen achter de effecten van meditatie. Er is wat bewijs dat activiteit in de zogenaamde ‘anterieure cingulate cortex’ er bij betrokken is, en dat hersengolven met de theta-frequentie (6 hersengolven per seconden) belangrijk zijn. Een hypothese is bijvoorbeeld dat meditatie zorgt voor meer theta-golven en dat deze golven zorgen voor betere verbindingen tussen de anterieure cingulate cortex en onder andere de welbekende amygdala. Aangezien de amygdala nauw betrokken is bij angstgevoelens, zou dit complexe verhaal inderdaad kunnen verklaren waren meditatie zo rustgevend is. Maar hoe onderzoek je zoiets?

Mediterende muizen

Amerikaanse onderzoekers besloten te proberen een zogenaamd ‘mouse model’ te maken voor meditatie: je laat een muis mediteren en kijkt vervolgens naar wat er in het breintje gebeurt. Dat zou nuttig kunnen zijn om vervolgens verder onderzoek te doen naar de neurale effecten van meditatie in mensen. Maar hoe krijg je een muis aan het mediteren? Nou… niet dus… maar in een muis kunnen we tegenwoordig wel theta-golven stimuleren in, bijvoorbeeld, de anterieure cingulate cortex. En dat is precies wat de wetenschappers deden middels optogenetics: ze maakten dat gebiedje gevoelig voor licht, en stimuleerden het vervolgens met ritmische lichtflitsen in de theta-frequentie.

Minder angstgedrag

Het spannende resultaat was dat de muizen na 20 dagen, met 30 minuten van dit soort ‘meditatie-simulatie’ per dag, inderdaad minder angstig gedrag vertoonden. Hoe voelen die muizen zich nu? Dat weet natuurlijk niemand. Maar veel directer bewijs voor een succesvol ‘mouse model’ van meditatie gaan we niet krijgen.

De bevindingen zijn gepubliceerd in het toonaangevende journal PNAS.

Auteur: Tom de Graaf