Dopamine is een neurotransmitter die betrokken is bij verschillende functies, zoals het ervaren van genot en blijdschap. Daarnaast is dopamine nodig om de hormonen adrenaline en noradrenaline aan te kunnen maken.

In totaal zijn er acht hersencircuits gevonden die gebruik maken van dopamine. Deze circuits vervullen allemaal een andere functie in de hersenen en hieruit is af te leiden dat dopamine betrokken is bij veel verschillende taken. De belangrijkste circuits zijn de volgende vijf:

• Het nigrostriatale circuit;
  Dit circuit is betrokken bij het reguleren van motorische activiteiten. Het bestaat uit de substantia nigra, het dorsale gedeelte van het striatum, en de frontale hersengebieden.
• Het mesolimbisch circuit;
  Dit circuit is belangrijk voor gedrag dat wordt bepaald door beloning en straf. Het circuit bestaat uit het tegmentum, de nucleusaccumbens, en het limbisch systeem in de frontale kwab.
• Het mesocorticale circuit;
  Hier starten motivaties en emoties. Vanuit het tegmentum gaan signalen naar de orbitofrontale cortex en de anterieure cingulate cortex.
• De orbitofrontale schors;
  Dit gebied is betrokken bij het nemen van emotionele beslissingen. Dit is een gebied in de frontale cortex, dat verbindingen heeft met onder andere de amygdala en de cingulate cortex.
• Het tubero-indfundibulare pad;
  Hierin gaan signalen van de hypothalamus naar de hypofyse, en er zijn naast dopamine verschillende neurotransmitters bij betrokken.

De werking van dopamine is afhankelijk van de receptoren waar het aan bind. Er zijn namelijk vijf verschillende receptoren, die allemaal een andere locatie hebben in de hersenen. Hierdoor hebben ze ook allemaal een andere functie. Zo kunnen we D1-receptoren vooral vinden in het striatum en de neocortex, en deze receptoren zijn belangrijk voor motorische handelingen. D2-receptoren zijn te vinden in het striatum en het limbisch systeem, en daarom belangrijk voor emotioneel gedrag.

Bovenstaande functies geven al een verband aan tussen dopamine en het beloningssysteem van de hersenen. Wanneer zich fijne ervaringen voordoen, zoals eten, drinken, seks of drugs, dan wordt dopamine vrijgelaten in de hersenen. Na zo’n ervaring willen de hersenen graag weer dopamine terughalen, om het fijne gevoel ook terug te krijgen. Om aan deze behoefte te voldoen wordt dezelfde actie opnieuw uitgevoerd, en hierdoor kunnen verslavingen ontstaan.

Het is algemeen beken dat verschillende drugs en medicijnen, zoals bijvoorbeeld cocaïne, invloed hebben op de werking van dopamine. Dit komt doordat ze ervoor zorgen dat de gebruikte dopamine niet makkelijk opnieuw wordt opgenomen om te kunnen hergebruiken. Hierdoor blijft er veel dopamine tegelijkertijd actief, waardoor een overstimulatie plaatsvindt. Zoals hierboven te lezen was, zorgt overstimulatie door dopamine voor een fijn gevoel (het is een soort snoepje voor de hersenen). De hersenen wennen aan de hoge concentraties dopamine, en een volgende keer is nog meer dopamine nodig om hetzelfde gevoel te geven.

Auteur: Myrthe Princen