Probiotica; superfoods die je geheugen kunnen versterken?

Last update: mei 15, 2023
l
Reading time: 4 minutes
l
By Brain Matters

Het lijkt bijna te mooi om waar te zijn; het eten van levende micro-organismen, (meer specifiek bepaalde bacteriën die ook bekend staan als "probiotica"), kan mogelijk de achteruitgang van het geheugen omkeren en zelfs de geheugencapaciteit van gezonde mensen een boost geven. Hoewel dit in eerste instantie misschien als complete onzin klinkt, is de wetenschap zich onlangs gaan realiseren dat deze bacteriën in onze darmen niet alleen essentieel zijn voor de spijsvertering, maar ook voor het functioneren van het geheugen. Sterker nog, onderzoekers hebben ontdekt dat toevoeging van deze bacteriën door middel van kleine veranderingen in je dieet, het functioneren van de hersenen daadwerkelijk kan verbeteren! Dit artikel legt uit hoe onze darmen ons geheugen beïnvloeden en welke rol probiotica daarin spelen.

Het tweede brein; interactie tussen darm en geheugen

Hoewel het onderzoek naar de bidirectionele relatie tussen onze darmen en hersenen de laatste twee decennia is opgestart, is dit geen nieuw concept. In feite bestaan we voor het grootste gedeelte uit microben, aangezien de menselijke darm een complex systeem is dat meer dan 100 biljoen microbiële cellen bevat. Bovendien kunnen deze microben in de darm met de hersenen communiceren middels de afgifte van neuroactieve stoffen zoals serotonine (een neurotransmitter belangrijk voor onder andere slaap en emotie). Daarnaast kan de darm zelf de hersenen beïnvloeden via de afgifte van onder andere diverse hormonen of immuuncellen. Op dezelfde manier kunnen de hersenen het microbioom op directe of indirecte wijze veranderen (door de samenstelling van de bacteriën in de darm te beïnvloeden). Met de toename van het onderzoek op dit gebied in de afgelopen 15 jaar hebben onderzoekers de wisselwerking tussen onze darmen, de bacteriën in onze darmen en onze hersenen beter kunnen begrijpen. Deze visie is ook toegepast bij de verklaring van hoe de gezonde en ongezonde hersenen worden georganiseerd en bijgevolg hoe verschillende hersenfuncties, met name het geheugen, kunnen worden gewijzigd. Bovendien zijn onderzoekers gaan samenwerken met deze kleine wezentjes die onze darmen koloniseren om zo het proces van leren en het geheugen te stimuleren.

Wat zijn probiotica en waarom zijn ze goed voor de hersenen?

Hoe passen probiotica in deze hersen-darm-as en wat zijn deze precies? Probiotica zijn levende bacteriën die na consumptie in de juiste hoeveelheden de samenstelling van de darmmicrobiota verbeteren of herstellen. Uit onderzoek is gebleken dat probiotica kunnen helpen bij het verbeteren van de stemming, de cognitieve functie en het verminderen van stress en angst. Misschien vind je het idee van het eten van levende organismen een walgelijk idee, en krijg je rillingen bij het idee van al die gekke voedingsmiddelen zoals: kefir, kombucha, kimchi enz. Maar wist je dat sommige van de gewone voedingsmiddelen die je al kent (yoghurt, gurken of zuurkool) ook deze nuttige bacteriën bevatten? Dus misschien heb je zonder het te weten deze bacteriën al gegeten! Echter, onderzoekers zijn er nog niet uit over de mogelijkheden van deze probiotica om het leren en het geheugen van mensen te verbeteren, aangezien veel onderzoek tegenwoordig bij dieren wordt gedaan. 

Probiotica; een ware geheugen versterker?

Een intrigerende bewering van John F Cryan, de hoofdonderzoeker in het APC Microbiome Institute Ireland tijdens de een aflevering van de BBC Future in 2014, schudde de microbiologische onderzoekswereld op: "We hebben ongepubliceerde gegevens die aantonen dat probiotica het leren in diermodellen kunnen verbeteren". Maar, zo kun je je afvragen, geldt dit ook voor mensen?

Uit een review van Kesika en collega's uit 2021 blijkt dat verschillende studies bij mensen met (een milde vorm van) de ziekte van Alzheimer (AD), (een vorm van dementie waarbij mensen geleidelijk hun geheugen van verschillende levenservaringen verliezen), een verbetering van de cognitie laten zien na toediening van probiotica. Een voorbeeld van zo'n studie is die van Hwang en collega's uit 2019, waarbij Lactobacillus plantarum C29, een probioticum dat aanwezig is in kimchi (een beroemd Koreaans bijgerecht gemaakt van gefermenteerde groenten), na 12 weken toediening bij mensen met een milde vorm van AD hun cognitieve prestaties verbeterde. Bovendien ging deze toename van de cognitieve prestaties gepaard met verhoogde bloedspiegels van een eiwit genaamd brain-derived neurotrophic factor (BDNF), belangrijk voor het stimuleren van de groei van neuronen en verbindingen in de hersenen, wat natuurlijk essentieel is voor het leren en de vorming van het geheugen. 

Je kunt je afvragen of probiotica ook de gezonde mens slimmer kan maken. Dit lijkt mogelijk, althans op basis van een studie van Kim en collega's uit 2021. In deze studie kregen 63 gezonde ouderen (> 65 jaar) gedurende 12 weken ofwel een placebo ofwel probiotica met twee soorten darmbacteriën (Bifidobacterium bifidum BGN4 en Bifidobacterium longum BORI). Na 12 weken vertoonde de probiotica groep een grotere verbetering in verschillende hersenfuncties, waaronder het geheugen. Bovendien waren de BDNF-niveaus significant verhoogd wanneer de probiotica groep werd vergeleken met de placebogroep. De resultaten bij zowel gezonde als AD patiënten blijven echter onduidelijk, aangezien niet alle studies die momenteel worden uitgevoerd de hierboven beschreven resultaten kunnen repliceren. 

Alles bij elkaar genomen laat zien dat voeding dus zeker de hersenfunctie kan beïnvloeden, maar het is nog te vroeg om met stelligheid te beweren dat probiotica het geheugen en de leerprestaties bij mensen kunnen verbeteren. Het onderzoek op dit gebied, vooral bij zieke en gezonde mensen, is nog gaande, en de manier waarop deze probiotica het functioneren van de hersenen verbeteren, moet nog worden ontrafeld. Voorlopig zijn de best bewezen manieren om je hersenen te stimuleren lichaamsbeweging en voldoende slaap, maar misschien kunnen we in de nabije toekomst dit advies aanvullen met het toevoegen van probiotica aan je dieet.

Auteur: Joyce Burger

Referenties:

  • Kesika, P., Suganthy, N., Sivamaruthi, B. S., & Chaiyasut, C. (2021). Role of gut-brain axis, gut microbial composition, and probiotic intervention in Alzheimer's disease. Life sciences, 264, 118627. 
  • Kim, C.-S., Cha, L., Sim, M., Jung, S., Chun, W. Y., Baik, H. W., & Shin, D.-M. (2021). Probiotic supplementation improves cognitive function and mood with changes in gut microbiota in community-dwelling older adults: a randomized, double-blind, placebo-controlled, multicenter trial. The Journals of Gerontology: Series A, 76(1), 32-40. 
  • Mayer, E. A., Nance, K., & Chen, S. (2022). The gut–brain axis. Annual Review of Medicine, 73, 439-453. 
  • Sarkar, S. R., Mazumder, P. M., & Banerjee, S. (2020). Probiotics protect against gut dysbiosis associated decline in learning and memory. Journal of neuroimmunology, 348, 577390. 
  • Hwang, Y.-H., Park, S., Paik, J.-W., Chae, S.-W., Kim, D.-H., Jeong, D.-G., Ha, E., Kim, M., Hong, G., & Park, S.-H. (2019). Efficacy and safety of Lactobacillus plantarum C29-fermented soybean (DW2009) in individuals with mild cognitive impairment: a 12-week, multi-center, randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial. Nutrients, 11(2), 305. 
  • https://www.bbc.com/future/article/20140221-can-gut-bugs-make-you-smarter
Related Posts
Check onze database
Alles wat je wilt weten over het brein op één plek. 
DATABASE
Related posts:
Here you will write about your company, a tittle description with a maximum of 2 sentences
Copyright © 2022 Brainmatters
magnifiercrossarrow-downarrow-leftarrow-rightmenu-circle