Je zit in de trein en kijkt in gedachten verzonken uit het raam. Waarschijnlijk ben je wat aan het dagdromen of aan reflecteren op jezelf. Op dat moment is het Default Mode Network (DM-netwerk) actief. Dit netwerk raakt geactiveerd wanneer we niks of aan zelfreflectie doen. Het bestaat uit verschillende hersengebieden (waaronder de mediale prefrontale cortex, de posterieure cingulate cortex, de precuneus, en de temporale kwabben) die met elkaar samenwerken.
Uit meerdere onderzoeken is gebleken dat de verbindingen binnen het DM-netwerk bij mensen met schizofrenie minder sterk zijn in vergelijking met de meeste mensen. Schizofrenie is een psychische ziekte waarbij wanen, hallucinaties, desorganisatie, en cognitieve problemen centraal staan. Eerst werd de verklaring voor het verzwakte DM-netwerk bij deze mensen vooral gezocht in de genetische aanleg, maar recentelijk is er een andere factor gevonden die een belangrijke rol speelt.
Onderzoekers hebben onderzocht hoe goed het DM-netwerk met elkaar verbonden is door fMRI scans te maken van zowel schizofreniepatiënten als van “gezonde” mensen. Wat bleek? Niet alleen de mensen met schizofrenie vertonen een verzwakt DMN-netwerk, maar ook een aantal mensen zonder schizofrenie. Het bleek dat een groot deel van de mensen met een verzwakte connectiviteit in het netwerk als kind trauma’s had doorgemaakt. Een verzwakt DM-netwerk lijkt dus niet specifiek geassocieerd te zijn met schizofrenie, maar met jeugdtrauma’s.
Waarom is dat zo? Als kind zijn je hersenen nog in ontwikkeling en daardoor vatbaarder voor veranderingen. Als je als kind traumatische gebeurtenissen meemaakt zoals mishandeling, leidt dit tot hormonale reacties die je hersenen voor de rest van je leven kunnen beïnvloeden (waaronder een verzwakt DM-netwerk). Deze permanente veranderingen verhogen de kans op psychische stoornissen zoals schizofrenie.
Het DM-netwerk is geassocieerd met innerlijke processen (dagdromen, denken over jezelf, etc.). Wanneer dit netwerk verstoord is, is het moeilijker voor het brein om onderscheid te maken tussen innerlijke processen en de omgeving. Omdat de grens tussen de interne (dus alles wat er in je hoofd gebeurt) en de externe wereld minder duidelijk is, kan interne cognitie soms onterecht verwerkt worden door sensorische gebieden in het brein. Dat betekent dat het brein deze interne cognitie verwerkt alsof het uit de buitenwereld komt. Dit veroorzaakt hallucinaties (het waarnemen van dingen die er niet zijn), een veelvoorkomend symptoom van schizofrenie.
Onderzoek heeft dus aangetoond dat veranderingen in connectiviteit in het DM-netwerk niet uniek zijn voor mensen met schizofrenie of andere psychische stoornissen, zoals eerst werd gedacht. Een belangrijke onderliggende oorzaak van een verzwakt DM-netwerk is een traumatische jeugd. Maar hoewel de meeste mensen met schizofrenie een traumatische jeugd hebben gehad, hebben de meeste mensen met een traumatische jeugd geen schizofrenie. Dat laat zien dat er ook andere factoren een rol spelen bij het ontwikkelen van schizofrenie (denk aan een genetische aanleg of andere omgevingsfactoren). Zoals vaak het geval in de neurowetenschap weten we de precieze werking van het DM-netwerk in relatie tot schizofrenie nog niet, maar we komen steeds een stapje dichterbij.
Auteur: Pauline van Gils
Referenties:
