Wat drijft iemand tot het plegen van ondenkbare misdaden? Is het hun opvoeding, of werken hun hersenen op een andere manier? Mindhunter is een aangrijpende Netflix-misdaadserie die verder gaat dan typische waargebeurde misdaadprogramma's. Het biedt een psychologische duik in het brein van een aantal van de meest beruchte criminelen uit de geschiedenis. De serie is gebaseerd op waargebeurde verhalen en speelt zich af in de jaren 70. FBI-agenten Holden Ford en Bill Tench worden gevolgd terwijl ze samenwerken met psycholoog Dr. Wendy Carr om seriemoordenaars te ondervragen. Maar wat krijg je nu als je praat met de gevaarlijkste mensen ter wereld? Je zou kunnen proberen om hun manier van denken te begrijpen en soortgelijke redeneringspatronen te onderzoeken. Dit is wat Mindhunter tot een bijzondere serie over ware misdaad maakt: het probeert een psychologisch raamwerk op te bouwen dat toekomstige criminelen helpt te pakken voordat ze toeslaan.
In de serie gebruiken de FBI-agenten in wezen echte principes uit de forensische psychologie. Door moordenaars als Ed Kemper* of Richard Speck** te ondervragen, proberen ze de gedachteprocessen, emoties en motivaties achter hun gruwelijke daden bloot te leggen. Dit weerspiegelt de feitelijke ontwikkeling van criminele profilering, waarbij agenten toekomstig gedrag proberen te voorspellen op basis van patronen uit het verleden, om mogelijke verdachten te identificeren. De show maakt gebruik van belangrijke psychologische concepten, zoals psychopathie - een persoonlijkheidsstoornis die vaak wordt gekenmerkt door een gebrek aan empathie, impulsiviteit, het niet herkennen van emoties uit gezichtsuitdrukkingen en manipulatief gedrag (Rijnders et al., 2021). Personages zoals Ed Kemper belichamen dit en laten zien hoe seriemoordenaars kunnen opgaan in de maatschappij, mensen manipuleren terwijl ze geen wroeging voelen voor hun misdaden.
De kern van de serie is een fundamentele vraag: Wat drijft iemand tot het uitvoeren van deze extreme vormen van geweld? Onderzoek heeft aangetoond dat de prefrontale cortex, het deel van de hersenen die verantwoordelijk is voor besluitvorming, impulscontrole en morele oordelen, vaak anders functioneert bij mensen die gewelddadige misdaden plegen. Onderzoeken tonen aan dat sommige seriemoordenaars afwijkingen hebben in dit deel van de hersenen (Raine et al., 1998), wat mogelijk bijdraagt aan hun onvermogen om goed van kwaad te onderscheiden of om gewelddadige impulsen onder controle te houden. Daarnaast heeft onderzoek het MAOA-gen geïdentificeerd, dat ook wel het “strijdersgen” wordt genoemd en dat gekoppeld is aan een hogere aanleg voor agressie bij individuen met een specifieke variant (Sohrabi, 2015b). Dit gen, in combinatie met omgevingsfactoren, kan de kans op gewelddadig gedrag vergroten. De onderzoekers in Mindhunter zijn geen neurowetenschappers, maar in samenwerking met een getrainde psycholoog probeert de serie antwoord te geven op de volgende vragen: wat is de aard van moraliteit? Worden criminelen “geboren” met bepaalde hersenafwijkingen, of kan hun gedrag verklaard worden door hun omgeving?
Wat maakt dit soort verhalen zo fascinerend voor ons? De show boort ook een diepere psychologische fascinatie aan die we allemaal lijken te delen: onze nieuwsgierigheid naar het kwaad. Vanuit een psychologisch perspectief worden we misschien gedwongen door het contrast tussen onze eigen morele normen en het extreme gedrag van moordenaars. Er is ook een leerelement - door naar deze interviews te kijken, proberen we te begrijpen wat deze criminelen anders maakt dan wij, wat op zijn beurt ons eigen gevoel van moraliteit versterkt.
Mindhunter combineert op briljante wijze psychologie en neurowetenschap met zeer bekende misdaadverhalen om licht te werpen op de meest angstaanjagende en complexe criminele geesten. Hoewel het een intense serie is, werpt het belangrijke vragen op over moraliteit, vrije wil en hoezeer onze hersenen bepalen wie we zijn. Of je nu een fan bent van waargebeurde misdaad of gewoon nieuwsgierig naar de menselijke natuur, Mindhunter biedt een blik op de duistere kant van de menselijke geest en het menselijk gedrag. Persoonlijk vond ik de serie aangrijpend en diep inzichtelijk. Het hield me niet alleen op het puntje van mijn stoel, maar breidde ook mijn begrip van criminele psychologie uit op een manier die maar weinig andere series hebben. Als je geïnteresseerd bent in waargebeurde misdaad, dan is dit zeker iets voor jou!
* Ed Kemper is een beruchte seriemoordenaar die in de jaren 1960 en 1970 tien mensen vermoordde, waaronder zijn grootouders en moeder. Hij stond bekend als de “Co-Ed Killer” vanwege zijn hoge intelligentie en manipulatieve gedrag. Nadat hij zichzelf had aangegeven, werd hij veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf zonder voorwaardelijke vrijlating.
** Richard Speck was een massamoordenaar die in 1966 op brute wijze acht leerling-verpleegkundigen vermoordde in Chicago. Zijn misdaad schokte de natie en hij werd ter dood veroordeeld en later omgezet in levenslang, waar hij in 1991 overleed.
Auteur: Ege Su Gülseven
Referenties
