Vorig jaar verhuisde ik ver weg van huis om in Maastricht te gaan studeren. Ik moest helemaal opnieuw beginnen; mij aanpassen aan een nieuwe stad, een nieuwe studie, veel nieuwe mensen leren kennen en weer fysiek onderwijs volgen. Na de eerste week voelde ik mij overweldigd door al deze nieuwe indrukken, en zowel mijn sociale als mijn fysieke batterij was leeg. Terwijl ik op het terras van de laatste zonnestralen genoot, sprak ik hierover met mijn medestudenten die zich ook allemaal zo voelden. Eén van hen liet de term 'HSP' vallen, wat 'Hoogsensitief Persoon' betekent. Ik vraag me af of alle mensen dit gevoel van overstimulatie op dezelfde manier ervaren als wij, of dat dit soort gevoelens bij sommigen meer voorkomen dan bij anderen. Maar wat blijkt, ongeveer 15 tot 20 procent van de mensen kan als een hoogsensitief persoon worden beschouwd.
De laatste jaren is er meer bekend geworden over deze subgroep van de bevolking. Zij scoren hoog op een persoonlijkheidskenmerk die bekend staat als zintuigelijke verwerkings gevoeligheid. Volgens een theorie van de Amerikaanse psychologe Elaine Aron scoor je hoog op zintuigelijke verwerkings gevoeligheid als je in vergelijking met anderen gemakkelijker lichamelijk en emotioneel overprikkeld raakt, sterker reageert op de emoties of gevoelens van een ander, en hogere gevoelens van empathie ervaart voor de mensen om je heen
Het blijkt dat deze zintuigelijke verwerkings gevoeligheid kan worden herleid op basis van hersenactiviteit! FMRI studies waarbij deelnemers naar blije en droevige foto's keken toonden aan dat mensen die hoger scoorden op de HSP schaal meer activatie vertonen in de hersengebieden die gewoonlijk betrokken zijn bij bewustzijn, verwerking van zintuiglijke informatie, empathie en plannen van handelingen. Deze toename in activiteit was nog sterker op het moment dat hun romantische partner op de foto te zien was in plaats van een onbekende.
Een recentere studie gepubliceerd in 2021 bevestigd bovenstaande resultaten. Deze studie toonde aan dat deze overgevoeligheid bij hoogsensitieve personen ook in rust kan worden waargenomen. In deze studie kregen de deelnemers eerst zowel blije als droevige foto's te zien van ofwel vreemden ofwel hun romantische partner, net zoals in de vorige studie. Echter, in het tweede deel van deze studie werd deelnemers gevraagd 'gewoon te ontspannen'. Interessant is dat geheugenverwerking, specifiek het geheugen van ervaringen die je hebt gehad (ook wel episodisch geheugen genoemd), wordt versterkt tijdens rust bij hoogsensitieve personen. Deze versterkte geheugenverwerking, die tot uiting komt in een sterkere verbinding tussen twee hersengebieden (hippocampus en precuneus), kan het bewustzijn en het begrip van gevoelens en emoties van anderen verbeteren.
Maar hoe is het mogelijk dat hoogsensitieve personen een hogere hersenactiviteit vertonen in vergelijking met mensen die niet hoogsensitief zijn? We weten dat elk mens op een andere manier 'geprogrammeerd' is en daardoor een eigen unieke persoonlijkheid heeft. Deze unieke persoonlijkheid wordt deels bepaald door de genetische code waarmee je geboren wordt (net zoals het feit dat je de oogkleur erft van je vader en moeder), maar ook door de invloeden van je omgeving (hoe je als kind bent opgevoed of de vrienden die je kiest op de middelbare school). Dit samenspel van erfelijkheid en omgeving speelt ook een rol bij de gevoeligheid voor sensorische verwerking. Vooral genen die verband houden met ons dopaminesysteem (een belangrijke boodschapper in onze hersenen die vooral verantwoordelijk is voor beweging en gevoelens van plezier en beloning) lijken een rol te spelen bij deze verhoogde hersenactiviteit van mensen die hoog scoren op sensorische verwerkings gevoeligheid. Echter, net zoals met alle persoonlijkheidskenmerken is er nog geen specifiek gen gevonden dat betrokken is bij het ontwikkelen van zintuigelijke verwerkings gevoeligheid.
Dit brengt mij terug naar het begin van dit verhaal, waar de focus lag op de nadelen van hoogsensitiviteit, zoals overprikkeld raken en geen energie meer hebben. Aan de andere kant vergeten we vaak dat er ook voordelen zitten aan het zijn van een hoogsensitief persoon. Deze mensen hebben vaak betere opvoedingsvaardigheden, het vermogen om diepere relaties aan te gaan met vrienden en familie, en een hogere creativiteit. Dus, als je in hetzelfde schuitje zit en het gevoel hebt dat alles teveel is aan het begin van dit academische jaar, weet dan dat je niet de enige bent, en ten tweede, doe het rustig aan en realiseer je dat hoogsensitiviteit ook een heleboel kwaliteiten en goede vriendschappen met zich meebrengt!
Auteur: Joyce Burger
Illustratie: Pauline van Gils
