An Unquiet Mind is een eerlijk en persoonlijk memoires van de klinisch psycholoog Kay Redfield Jamison, waarin ze openhartig haar strijd deelt met bipolaire stoornis, voorheen bekend als manische depressie. Jamison belicht haar leven vanuit het perspectief van een professional en een patiënt, waardoor de lezer een uniek inzicht krijgt van beide kanten van het hek in een vaak onbegrepen stemmingsstoornis.

Ten tijde van publicatie in 1995, net als vandaag de dag, kon het onthullen van iemands worsteling met een psychische aandoening als een klinische professional gemakkelijk hun carrière in gevaar brengen. Jamison gaat in op het stigma en de schaamte die geassocieerd worden met het leven met een bipolaire stoornis en werpt licht op een uitdagende reis.

Sindsdien is ons begrip van bipolaire stoornis geëvolueerd. Het is nu geclassificeerd in twee typen, bipolair I en II, die verschillend van aard zijn en waarover gediscussieerd wordt als zijnde volledig afzonderlijke stoornissen, ondanks dat ze op één hoop worden gegooid. Bij bipolair I is er minstens één manische episode, die gepaard kan gaan met depressieve episodes. Bipolaire II daarentegen wordt gekenmerkt door terugkerende depressieve episoden en ten minste één hypomane episode, waarbij de periodes van depressie vaak langer en frequenter zijn. Manie omvat een constellatie van tekenen en symptomen, waaronder een verhoogde stemming, grootheidswaan, snel denken, verhoogde impulsiviteit en kan agressie en prikkelbaarheid inhouden. Hypomanie is vergelijkbaar met de manische toestand, maar in een mindere mate en duur, en veroorzaakt over het algemeen geen significante beperkingen.

Mensen met een bipolaire stoornis lopen een groter risico op zelfmoord dan mensen in het algemeen en hoewel de meeste zelfmoordpogingen plaatsvinden tijdens depressieve periodes, kunnen zelfmoordpogingen ook plaatsvinden tijdens manische periodes en deze zijn meestal dodelijker. Huidig onderzoek heeft voorgesteld dat herhaalde periodes van depressie iemand vatbaarder kunnen maken voor manie, ook bekend als de "aanmaakhypothese".

Hoewel "bipolaire stoornis" de geaccepteerde terminologie is in de vijfde editie van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-V), spreekt Jamison in haar memoires haar afkeuring uit over het gebruik van "bipolair" als beschrijving van haarzelf en haar stoornis, ze vindt de term "vreemd en krachtig beledigend". De term "bipolair" lijkt op zichzelf de ernst van de ziekte die het zou moeten voorstellen te verdoezelen en te minimaliseren, terwijl de historische term "manisch-depressief" de ernst van de stoornis lijkt te vatten. Dit gevoel komt overeen met een bredere kritiek onder professionals in de psychologie die geloven dat de DSM-V geestelijke stoornissen te veel simplificeert in het streven naar precieze taal. Bipolaire stoornis bestaat, net als veel andere psychische aandoeningen, uit een spectrum en kan veel variaties bevatten, bijvoorbeeld gemengde toestanden, waarbij manische en hypomane symptomen samengaan met depressieve. Het bestaan van deze verschillende toestanden komt niet duidelijk naar voren in de term "bipolair", die slechts twee stemmingsstoestanden impliceert.

Ik kan "An Unquiet Mind" van harte aanbevelen aan iedereen die op zoek is naar een beter begrip van het leven door de lens van een stemmingsstoornis. Jamisons memoires nemen je mee op een aangrijpende ontdekkingsreis door de hoogte- en dieptepunten van haar leven en haar ontmoetingen met de liefde. Om de essentie van het boek het beste weer te geven, laat ik je achter met Jamisons eigen woorden als ze welsprekend vertelt over haar strijd en leven met een bipolaire stoornis:

"Ik heb mezelf vaak afgevraagd of ik, als ik de keuze had, zou kiezen voor een manisch-depressieve ziekte. Als lithium niet voor mij beschikbaar zou zijn, of niet voor mij zou werken, zou het antwoord een eenvoudige nee zijn - en het zou een antwoord zijn dat doorspekt is met angst. Maar lithium werkt wel voor mij, en daarom denk ik dat ik het me kan veroorloven om de vraag te stellen. Vreemd genoeg denk ik dat ik ervoor zou kiezen. Het is ingewikkeld. Een depressie is afschuwelijk en onbeschrijfelijk; ik zou niet nog een keer een langdurige depressie willen meemaken. Het laat relaties bloeden door achterdocht, gebrek aan zelfvertrouwen en zelfrespect, het onvermogen om van het leven te genieten, om normaal te lopen of te praten of te denken, de uitputting, de nachtmerries, de dagmerries. Er valt niets goeds voor te zeggen, behalve dat het je laat ervaren hoe het is om oud te zijn, om oud en ziek te zijn, om stervende te zijn; om traag van geest te zijn; om geen gratie, glans en coördinatie te hebben; om lelijk te zijn; om geen geloof te hebben in de mogelijkheden van het leven, de genoegens van seks, de voortreffelijkheid van muziek, of het vermogen om jezelf en anderen aan het lachen te maken. 

Anderen doen alsof ze weten hoe het is om depressief te zijn omdat ze gescheiden zijn, hun baan kwijt zijn of het met iemand hebben uitgemaakt. Maar deze ervaringen brengen gevoelens met zich mee. Depressie daarentegen is vlak, hol en onverdraaglijk. Het is ook vermoeiend. Mensen kunnen het niet verdragen om bij je in de buurt te zijn als je depressief bent. Ze denken misschien dat ze dat zouden moeten doen en ze proberen het misschien zelfs, maar jij weet en zij weten dat je onvoorstelbaar vervelend bent: je bent prikkelbaar en paranoïde en humorloos en futloos en kritisch en veeleisend en geen enkele geruststelling is ooit genoeg. Je bent beangstigend en je bent "helemaal niet zoals jezelf, maar dat zal je binnenkort wel zijn", maar je weet dat je dat niet zult zijn. 

Dus waarom zou ik iets met deze ziekte te maken willen hebben? Omdat ik eerlijk geloof dat ik daardoor meer dingen heb gevoeld, dieper; meer ervaringen heb gehad, intenser; meer heb liefgehad en meer geliefd ben geweest; de lente meer heb gewaardeerd, voor alle winters; de dood "zo dichtbij als een tuinbroek" heb gedragen, het - en het leven - meer heb gewaardeerd; het mooiste en het vreselijkste in mensen heb gezien en langzaam de waarden van zorgzaamheid, loyaliteit en dingen doorzien heb geleerd. Ik heb de breedte en diepte en breedte van mijn verstand en hart gezien en gezien hoe broos ze allebei zijn en hoe uiteindelijk onkenbaar ze allebei zijn. Depressief, ik heb gekropen op mijn handen en knieën om door een kamer en hebben gedaan voor maand na maand. Maar, normaal of manisch, ik heb sneller gelopen, sneller gedacht en sneller liefgehad dan de meesten die ik ken. En ik denk dat veel hiervan te maken heeft met mijn ziekte - de intensiteit die het aan dingen geeft en het perspectief dat het me oplegt. Ik denk dat het me de grenzen van mijn geest heeft laten testen (die, hoewel ze wil, vasthoudt) en de grenzen van mijn opvoeding, familie, opvoeding en vrienden. 

 De ontelbare hypomanieën en de manie zelf hebben allemaal een ander niveau van voelen en denken in mijn leven gebracht. Zelfs toen ik het meest psychotisch was - met waanvoorstellingen, hallucinaties, uitzinnigheid - was ik me ervan bewust dat ik nieuwe hoekjes vond in mijn hoofd en hart. Sommige van die hoekjes waren ongelooflijk mooi en benamen me de adem en gaven me het gevoel dat ik op dat moment kon sterven en dat de beelden me zouden ondersteunen. Sommige waren grotesk en lelijk en ik wilde nooit weten dat ze er waren of ze weer zien. Maar altijd waren er die nieuwe hoeken en - als ik me mijn normale zelf voel, die ik verplicht ben aan medicijnen en liefde - kan ik me niet voorstellen dat ik afgestompt raak aan het leven, omdat ik weet van die grenzeloze hoeken, met hun grenzeloze uitzichten." 

Auteur: Jenelle Rofe

Referenties

Allsopp, K., Read, J., Corcoran, R., & Kinderman, P. (2019). Heterogeneity in psychiatric diagnostic classification. Psychiatry Research, 279, 15–22.

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5®). American Psychiatric Publishing.

Burger, J. (n.d.-a). It is all about the labels. Brain Matters. Retrieved October 21, 2023.

Burger, J. (n.d.-b). Schizophrenia and Bipolar disorder, a blessed misfortune regarding creativity? Brain Matters. Retrieved October 21, 2023.

Esterberg, M. L., & Compton, M. T. (2009). The psychosis continuum and categorical versus dimensional diagnostic approaches. Current Psychiatry Reports, 11(3), 179–184.

Forney, E. (2012). Marbles: Mania, Depression, Michelangelo, and Me: A Graphic Memoir. Penguin.

Fried, E. I., van Borkulo, C. D., Cramer, A. O. J., Boschloo, L., Schoevers, R. A., & Borsboom, D. (2017). Mental disorders as networks of problems: A review of recent insights. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 52(1), 1–10.

Hanscom, D. (n.d.). The DSM Classification System: More Harmful Than Helpful? Psychology Today. Retrieved October 21, 2023.

Jamison, K. R. (1996). An Unquiet Mind. Vintage Books.

Kessels, R., Eling, P., Ponds, R., Spikman, J., & van Zandvoort, M. (Eds.). (2017). Clinical neuropsychology. Boom.

Mania | Johns Hopkins Psychiatry Guide. (n.d.). Retrieved October 30, 2023.

Nienke Jabben & Indira Tendolkar. (2017). Depression and bipolar disorders. In R. Kessels, P. Eling, R. Ponds, J. Spikman, & M. van Zandvoort (Eds.), Clinical neuropsychology. Boom.

Tondo, L., Isacsson, G., & Baldessarini, R. J. (2003). Suicidal Behaviour in Bipolar Disorder. CNS Drugs, 17(7), 491–511.