Misschien herken je het volgende; als je gestrest of overstuur bent, word je misselijk, wat je ervaart in jouw buik. Dit geeft precies de fijne kneepjes weer van de interactie tussen onze darmen en hersenen via ons bloed en onze zenuwen. Op deze manier bestaat er een tweerichtingsweg die communicatie tussen beide mogelijk maakt, met alle gevolgen van dien.
Deze connectie lijkt wellicht ook belangrijk te zijn voor het behandelen van Alzheimer (AD), een vorm van dementie waarbij mensen geleidelijk aan hun herinnering aan diverse levenservaringen verliezen. Dit bleek uit een interessante casus over een 82-jarige mannelijke patiënt met Alzheimer die ik tegenkwam tijdens mijn zoektocht naar literatuur voor een opdracht die ik moest maken. Deze patiënt werd gediagnosticeerd met een bepaalde bacteriële infectie en onderging hiervoor een poep transplantatie waarbij hij een enkel monster ontlasting kreeg van zijn gezonde 85-jarige vrouw. Na twee maanden was niet alleen zijn infectie verholpen, maar scoorde hij bovendien op een test om de ernst van iemands Alzheimer te beoordelen (Mini-Mental State Examination) weer cognitief normaal?!
Je vraagt je nu misschien af hoe dit mogelijk is. Nou, normaal gesproken staat een gezonde darm gelijk aan gezonde hersenen, waarbij de juiste verhouding tussen ongezonde (ziekmakende) en gezonde bacteriën onze darm bevolken. Naarmate we ouder worden zien we echter een verschuiving optreden, waarbij meer ziekteverwekkende bacteriën de darmen gaan bevolken en de gezonde bacteriën worden verdrongen. Dit proces, ook wel "darmdysbiose" genoemd, brengt de darm in een ontstekingsfase en zou een rol spelen bij diverse aandoeningen, waaronder de ziekte van Alzheimer.
De precieze route van hoe de darmen invloed hebben op het ziekteproces in het geval van Alzheimer is nog niet volledig bekend. Een opkomende hypothese is echter dat de bacteriën in onze darmen ook ontstekingen veroorzaken in de hersenen. Onderzoekers hebben aangetoond dat in het geval van Alzheimer, waarbij ontstekingsstoffen zich verplaatsen via het bloed of onze Nervus Vagus (de tiende zenuw die letterlijk de snelweg vormt tussen darm en hersenen), immuuncellen in de hersenen geactiveerd worden. Op hun beurt gaan deze geactiveerde immuuncellen allerlei processen verstoren die betrokken zijn bij leren en geheugen. Een voorbeeld hiervan is het verhogen van de productie van amyloïd bèta- en TAU-eiwitten in de hippocampus, één van de meest bekende kenmerken van de ziekte van Alzheimer.
Tegenwoordig komt er steeds meer aandacht voor deze "snelweg" bij het onderzoek naar behandelingsmogelijkheden voor de ziekte van Alzheimer, zoals bijvoorbeeld de al eerder genoemde poeptransplantatie. Vele dierstudies hebben reeds het potentieel van deze therapie aangetoond, waarbij onderzoekers lieten zien dat het de afzetting van amyloïd-bèta en TAU-eiwitten in de hersenen verminderde, evenals het aantal ontstekingsstoffen in de hersenen van Alzheimer muismodellen. Bovendien zagen ze dat herstel van het immuunsysteem in combinatie met een vermindering van amyloïd-bèta- en TAU-eiwitten resulteerde in verbeteringen op verschillende tests ter beoordeling van de cognitieve functie van deze muizen.
Ondanks dat veel dierstudies al zijn gedaan, is er buiten deze ene casus om nog geen bewijs voor het effect van poeptransplantatie in patiënten met Alzheimer. Wel bevat de ontlasting van patiënten met de ziekte van Alzheimer meer pro-inflammatoire darm bacteriën in vergelijking met gezonde mensen. Aangezien er geen behandelingsmogelijkheden zijn voor de ziekte van Alzheimer op dit moment, vormt het herstel van de darm-brein as via bijvoorbeeld poeptransplantatie, een interessante weg die het onderzoeken waard is. Uiteindelijk gaat het erom ons "onderbuikgevoel" te volgen over wat zou kunnen werken, nietwaar?
Auteur: Joyce Burger
Referenties:
