Op een zonnige donderdag in oktober stapte ik op mijn fiets richting Berg en Terblijt waar Aimée Coenen mij ontving op haar grote boerderij. Na een uitgebreide rondleiding waarin Aimée haar verbouwplannen met mij deelde en de grote bijbehorende dromen wat betreft het organiseren van groepslessen en mindfulness midweken waar deelnemers in grote lofts kunnen verblijven, werd mij al snel weer duidelijk wat voor bijzondere en inspirerende vrouw zij is. Eigenlijk staat de ‘bouwval’ centraal voor wat mindfulness echt is; ‘het gaat om genieten van het proces, in het hier en nu, daarbij is het de kunst om je niet teveel te fixeren op het einddoel, dat geeft je de flexibiliteit om je koers gaandeweg aan te passen’. 

Na zelf afgelopen jaar een mindfulness traject te hebben gevolgd, pas ik deze mentaliteit nog altijd dagelijks toe en stel ik jullie graag voor aan Aimée Coenen:

Aimée is moeder van Kée en Fló en getrouwd met Ron en samen hebben we afgelopen jaar een authentieke boerderij gekocht, een plek waar ze hun passie voor mindfulness en bewustzijnsontwikkeling delen met anderen. Na psychologie met als specialisatie cognitieve psychologie afgerond te hebben en na jarenlang studenten te hebben mogen coachen en begeleiden, is Aimée momenteel gecertificeerd mindfulness trainer en positieve psychologie coach en eigenaar van haar eigen coachingspraktijk: aimeecoenen.nu. 

‘Hoe ben jij zelf met mindfulness in aanraking gekomen?’

Ergens in 2009 is het mindfulness zaadje geplant. Na de vroeggeboortes van onze beide dochters bracht meditatie mij steun in deze toch wel zware periode. Toen mij werd voorgesteld om deel te nemen als proefpersoon aan het onderzoek genaamd ‘mindfulness extended’, een evidence based mindfulness programma, was mijn interesse dan ook meteen gewekt. Mindfulness is zo mooi en waardevol, ik ben het meteen gaan doorgeven aan de studenten die ik begeleidde tijdens mijn baan als studieadviseur. Echter, het zelf beoefenen van mindfulness thuis vond ik lastig.... Ik was te druk en ik had er de tijd niet voor. Althans dit is wat ik zelf dacht. Totdat in 2015 mijn lichaam op de rem trapte. Het aan iedereens verwachtingen willen voldoen, de twee vroeggeboortes van onze dochters, te veel werk en daarnaast in mijn privé leven veel heftige emotionele issues leidde ertoe dat ik burn-out raakte. In die tijd heb ik dat mindfulness zaadje flink laten groeien. Mindfulness werd mijn redding, mijn gids.’ 

‘Wat is mindfulness precies volgens jou en wat heeft het jou gebracht?’

‘Mindfulness gaat over aandacht, het leren richten van je aandacht. Het leert je bewuster in het leven te staan, met meer aandacht dingen doen. Je bent ook in staat bewustere keuzes te maken, je ontwikkelt meer bewustzijn. Je word je bijvoorbeeld bewust van het feit dat je denkt. We hebben gedachten maar we zijn niet wat we denken. Dat maakt dat je niet meer zo vast komt te zitten in gedachten en dat brengt rust. Het meer in het hier en nu zijn heeft mij enorm veel geleerd over mezelf. Gedachten en gedachtepatronen werden helder en ging ik herkennen. Dan ontstaat er ruimte, ruimte waarbinnen je een keuze hebt. Wil ik dit nog wel? Of wil ik het nu anders?

Het vraagt wel wat beoefening. Je kunt het zien als een aandachtsspier die je traint. Hoe meer je traint, hoe groter en sterker die spier wordt des te makkelijker kun je herkennen dat je weer in die gedachten trein zit én dan ervaar je de ruimte waarin je kunt kiezen, doorgaan of even uitstappen en stilstaan om te voelen of je nog wel de goede richting uit gaat.’ 

“Veel studenten zullen dit gevoel herkennen; je hebt een opleiding gekozen en je zit in een denderende trein richting een bepaalde baan. Het is belangrijk om af en toe uit te durven stappen, om te luisteren naar je gevoel en stil te staan. Ben je in de juiste trein gestapt? Mindfulness brengt je dit soort momenten, zodat je beter kunt voelen of je nog wel de goede richting uitgaat. Én het geeft je de kracht om die sprong in het diepe te wagen in het geval wanneer dit niet het geval is.”

‘Bij het woord Mindfulness associëren veel mensen dit met iets zweverigs, heerst er eigenlijk nog zo’n stigma op in onze huidige maatschappij?’

‘Ja en nee. Sommige mensen zien het nog steeds als iets spiritueels, wat het deels natuurlijk ook wel is. Maar er wordt sinds de jaren ’70 al heel veel onderzoek naar mindfulness gedaan. En dat is in de jaren erna exponentieel gegroeid. Het is evidence-based. De resultaten liegen er niet om. Mij heeft het wel geholpen dat het evidence based is en ik spreek natuurlijk ook vanuit eigen ervaring dat Mindfulness bijdraagt aan de kwaliteit van mijn leven. Je kunt je dus afvragen of deze ervaring niet voldoende op zichzelf is en of we het wel zwart op wit moeten willen verklaren en bewijzen.’ 

‘Zoals wij studenten vaak toch heel wetenschappelijk zijn opgeleid 😉 , zou je toch wat meer over de achtergrond wat betreft mindfulness willen vertellen?’

‘John Kabat Zinn is de grondlegger van de 8-weekse mindfulness training en hij heeft meditatietechnieken vanuit het oosten in dit programma verwerkt. Vervolgens is hij hier meteen wetenschappelijk onderzoek naar gaan doen, waarbij hij de effecten hiervan in mensen met chronische pijn kunnen aantonen. Dit programma heette “de Mindfulness-based stress reduction” waarbij ook veel lichaamswerk zoals yoga hierin verwerkt was. In de jaren 90 hebben klinisch psychologen deze positieve resultaten opgepikt. Zij hebben dit programma doorontwikkeld naar een “Mindfulness-based cognitive therapy”, waarbij je je bewust wordt dat je gedachten geen feiten zijn. Deze psychologen hebben hierin aangetoond dat dit voor significante vermindering zorgde van de donkere gedachten die  patiënten met recidiverende depressieve episodes hadden en dat ze hier ook beter mee om konden gaan. 

‘Hoe zou mindfulness in de ideale situatie geïntegreerd moeten worden binnen onze huidige maatschappij’?

‘Hiervoor moeten we starten bij de kinderen, want als we hen dit meegeven op jonge leeftijd, kan dit ervoor zorgen dat zij voor zichzelf, de ander en de wereld leren zorgen. Ons huidige schoolsysteem is natuurlijk erg gericht op cognitie en op presteren. Cito toetsen worden al heel vroeg, op de kleuterschool, afgenomen. Onze prestatie maatschappij leidt ertoe dat we vaak en veel in de “doe modus” verkeren en dat we veel en druk in ons hoofd zijn. Mindfulness leert om vaker over te schakelen naar de “zijns modus. En vanuit die zijns-modus kun je ook doen. Het zou toch mooi zijn als we kinderen al van jongs af aan kunnen meegeven hoe daarin een balans te vinden. Het verdient wat mij betreft echt op alle scholen meer aandacht. Van kleuterschool tot hogeschool.’

“Het is veel beter om vanuit de “zijns-modus” je doel te bepalen, waardoor je veel beter aanvoelt wat bij jou past. Het maakt ook dat je veel meer kunt genieten van de reis ernaartoe en dat je je doel kunt bijstellen wanneer dat nodig is”

‘Je benoemde al even dat het zelf thuis beoefenen van Mindfulness niet gemakkelijk is en ik denk dat veel lezers zich hierin zullen herkennen. Hoe heb jij toch deze aandacht spier weten te trainen en in te bouwen in je dagelijks leven?’

‘In de fase na mijn burn-out bleef dit lastig, want op momenten dat het weer goed ging, ebde het gevoel van oefenen weer weg. Maar diep vanbinnen wist ik dat het mij heel veel kon brengen en ben ik het mezelf een tijd blijven opleggen. Op een gegeven moment is er een knop omgegaan. Ik kan niet zo goed terughalen, wanneer en hoe, maar die knop is omgegaan en het is een gewoonte geworden.

En het is zo waardevol, het draagt echt bij aan de kwaliteit van leven. Niet alleen voor mij, daar ben ik van overtuigd, en daarom wil ik het zo graag doorgeven!

“Het wolkendek zijn jouw gedachten, daarboven schijnt altijd de zon. Mindfulness leert mij door dit wolkendek heen te vliegen en hier op neer te kijken” 

‘Ik merk dat dit je raakt, hoe probeer jij dit te doen bij je eigen kinderen?’

‘Een mooie vraag. Ik heb ontdekt dat ik vooral niet moet zeggen dat ze het moeten doen, want dat werkt niet. Ik leef het voor en ik zie dat ze stukjes meenemen. Wanneer ik zie dat ze ergens tegenaan lopen, dan probeer ik ze daar natuurlijk in te begeleiden en dan komen de lesjes mindfulness vanzelf. Soms wuiven ze het weg, soms pakken ze er iets uit op. En zelf blijf ik ook ontdekken en leren hierin. Terwijl ik nog in de modus zat van dat je het onderste uit de kan moet halen, voelde mijn oudste dochter Kée feilloos aan dat haar plek niet op het VWO was. Ze wilde de overstap maken naar de Havo. Uiteindelijk is daar wat tijd overheen gegaan, het was een heel proces. Maar ik ben blij en dankbaar dat ik mijn diepgewortelde overtuiging dat je het onderste uit de kan moet halen, heb durven loslaten. Toen zag ik pas dat ze op haar tenen liep. We hebben besloten dat ze naar de Havo ging. En ik vind het echt een mooi besluit want wat is belangrijker in het leven, welzijn of presteren? Wat mij betreft dat laatste en dat is precies waar mindfulness een ondersteunende rol in heeft geboden, namelijk door af te stappen van die drang naar prestatie ten koste van je mentale welzijn.’ 

‘Deze maand staat in het thema van angst in de breedste zin van het woord. Tijdens de burn-out had je ook vaak last van paniekaanvallen, hoe heeft mindfulness jou hierin geholpen om van deze angstgedachten af te stappen?’

‘Door me te realiseren dat gedachten maar gedachten zijn en gedachten zijn geen feiten. Daardoor ben ik meer bij mijn gevoel gekomen en kan ik eerder merken wanneer ik stress ervaar. Ik gebruik hier graag de metafoor van de thermometer voor om dit uit te leggen. Je hebt een groene fase waarin je helemaal ontspannen bent, je hebt een gele fase, een oranje en een rode fase waarin de stress die je ervaart, telkens groter en meer wordt. De stress kan ook doorschieten richting een paarse bijna zwarte error. Mindfulness heeft mij geholpen te voelen waar ik mij op deze thermometer bevindt en zo kan ik voorkomen dat ik weer eindig in die paarse paniek toestand. Ik ben ook maar mens en bevind mij nog bij lange na niet altijd in het groen, maar ik kan wel sneller opmerken wanneer ik in geel of oranje zit en dan handelen om weer in het groen terecht te komen. Ik weet op deze manier wanneer het tijd is om terug te schakelen.’ 

‘Hoe doe je dit, dit even terug schakelen?’

‘Op het moment dat ik mij in het gele gebied bevind, maak ik tijd vrij om vooral korte meditaties te beoefenen. Ik ben nog steeds een bezige bij, dus naar buiten gaan wandelen en een frisse neus halen past hier ook bij. Mijn grootste valkuil is een te volle agenda, maar Mindfulness heeft mij echt gebracht dat ik veel duidelijker voel wanneer mijn thermometer en dus stress weer oploopt. Op dit soort momenten maak ik juist die wandeling, ook al voelt het misschien dat het niet past qua tijd, want dit zijn maar gedachten die we hebben. Dit brengt juist veel meer focus en concentratie in plaats van maar door rennen. Op deze manier handel je preventief om niet in die paarse top van paniek terecht te komen.’

“Soms wanneer je je eigenlijk nog in het gele gebied op de thermometer zit, is het juist waardevol om toch alvast terug te schakelen om te voorkomen dat je eigenlijk in het rode gebied constant op je tenen moet lopen”

‘Mensen die bij jouw in de praktijk het mindfulness traject starten, ervaren die ook deze angst gedachten?’

‘Veel mensen hebben angst gedachten inderdaad. Die komen vaak voort uit een gevoel van controleverlies. Het ervaren van een hoge druk gepaard met het hebben van een bepaald verwachtingspatroon van zichzelf en het gevoel dat deze wordt opgelegd door hun omgeving is een universeel thema. Veel mensen verlangen naar meer rust en ruimte en dan zijn ze bij mij aan het goede adres.’ 

“Wat we doen binnen de Mindfulness is eerst navigeren naar veiligheid en vanuit daar kun je stress onderzoeken; wat triggert jou en waar op de thermometer bevind ik mij?”

‘Hoe komt het eigenlijk dat we deze angst gedachten hebben en hoe leren we liever voor onszelf zijn?’

‘De evolutie heeft ons zo geprogrammeerd dat we meer stilstaan bij gevaar in plaats van beloning, aangezien dit belangrijk was om te kunnen overleven. 70% van al onze gedachten zijn negatief gekleurd. Ik denk dat Mindfulness mij in de eerste plaats heeft laten inzien dat ik gedachten heb. Eerder identificeerde ik me met wat ik dacht. En veel gedachten komen voort uit kritische stemmen. Die hebben we allemaal. Door mindfulness ben ik me hier veel bewuster van geworden en ze zijn er nog, maar ik luister er niet altijd meer naar. Dat maakt dat ik zachter en milder naar mezelf ben geworden. Vandaar dat ik altijd zeg, mindfulness leidt tot heartfulness, waar je veel meer vanuit je hart leert leven. En ik ben mijn kinderen heel dankbaar hierin want zij herinneren mij elke dag weer goed te willen zorgen voor mezelf, want dat is vooral ook wat ik hun het meeste gun, goed voor zichzelf te zorgen, dichtbij zichzelf te blijven. En de beste manier dit door te geven is natuurlijk het voor te leven!’ 

Na ons gesprek, was het weer tijd om op mijn fiets te stappen richting de universiteit. Echter, zat ik misschien iets te ‘mindful’ op de fiets, waardoor ik de weg kwijt raakte en te laat kwam voor mijn les. Stiekem kon mij dat allemaal gestolen worden op dat moment, ik was namelijk nog aan het nagenieten van dit inspirerende gesprek 😉. 

Mocht je geïnteresseerd zijn in hoe mindfulness precies werkt in het brein, lees dan de volgende artikelen op onze website:

• Breinfunctie beter door meditatie?
• Mediterende Muizen
• De werking van mindfulness meditatie in het dynamische brein
• Meditatie tegen depressie
• Meditatie heeft lange termijn effect op de hersenen

Auteur: Joyce Burger
Aimée Coenen
Website: https://www.aimeecoenen.nu
Instagram: aimee.coenen